Traduciremos esta serie de la televisora polynésie 1 ère donde nos muestran fragmentos de historia por medio de objetos tradicionales. Esta serie está elaborada en colaboración con el Musée de Tahiti et des îles (Museo de Tahiti y las islas).

Presentamos el texto en tahitiano y español.

Me apodan “incompleto” debido a las partes faltantes de madera que me han alterado un poco.
Estaba protegido por una madeja de pelo de 16 metros de largo que me envolvía. Completamente hecho con cabello humano, este cordón está compuesto por 16 hilos. Cada mechón estaba trenzado con alrededor de veinte cabellos.
Fui tallado en madera cuyo nombre científico es “podocarpus catifolia”, una conífera que nunca ha crecido en Rapa nui. Estoy completamente grabado y siempre he sido de interés a los investigadores. Muchos han comparado mis dibujos con una forma de escritura, pero nadie ha logrado descifrarme. Todavía sigo siendo un misterio, otro misterio de la Isla de Pascua que oculta muchos otros. Salí de la Isla de Pascua en 1869 con el Padre Gaspard Zumbohm, Picpucien, quien me entregó a Monseñor Tepano Jaussen, en nombre de los habitantes de Rapa nui.
Luego fui a Roma y fue Monseñor Coppenrath quien me trajo de vuelta a Tahití en septiembre de 1975.

E rā’au nāna’ihia vau e te fenua Rapa nui. E Rongo Rongo tō’u i’oa. Ua pi’ihia vau “l’échancrée” no te mea ua ‘afā te tahi tuha’a o tō’u nei tino. I mūta’a iho ra ua pū’ohuhia vau i roto i te hō’ē taura rongo;  ahuru ma ono metera tona roa. Teie taura, ahuru ma ono atoa rahira’a taura roa i ninohia tei ravehia no te ha’amani ia na.
Ua taraihia vau i roto i te hoe rā’au pi’ihia « podocarpus catifolia » e reo popa’ā. Eita ra teie rā’au i tupu ae nei i ni’a i teie fenua no Rapa Nui.
Ua nana’o hope roa hia vau, e ua riro teie mau nana’ora’a ei tūāpaparaa no te mau ‘aivāna’a e aore ra no te ao ato’a nei.
Ua ti’aturi te tahi e, e huru pāpa’i paha teie. ‘Aita ra ho’i te te hō’e noa ae tatarara’a pāpū maita’i i hōro’ahiatura no mātou e tae roa mai i teie nei.
O vau nei ra, ua fa’aru’e māua te orometua Gaspard Zumbohm i te fenua Rapa Nui no te tere mai i Tahiti nei i te matahiti 1869. I reira, ua pūpūhia na vau e ō, mai roto mai i te rima o te nuna’a no Rapa Nui, na te Arii ‘Epitopo Tepano Jaussen. I muri iho, ua haaponohia atu vau i te oire no Roma. Na te Arii ‘Epitopo Mihaera Coppenrath I fa’aho’i mai iā’u i Tahiti nei i te āva’e tetepa no te matahiti 1975 rā.
Mai reira mai, tei roto ia vau i to tātou Fare Teanavaharau.

Producción: ICA / Musée de Tahiti & des Îles / RFO Polynésie (Polynésie 1ère)